Jaki będzie 2024 rok w podatkach?

Po burzliwych latach tzw. Polskiego Ładu, a więc po licznych zmianach (nie tylko w podatku PIT  i CIT) i niemałym zamieszaniu, które ten projekt wprowadził, wydaje się, że 2024 r. – z perspektywy podatków – powinien być spokojniejszy. Analizę, jakie zmiany w podatkach czekają nas w 2024 roku, przygotował Piotr Adamski, starszy konsultant ds. podatków, Business Tax Professionals

Zmiany w podatkach w 2024 roku

Z analizy wynika, że przygotowując się do rozpoczęcia nowego roku, powinniśmy zwrócić uwagę przede wszystkim na dwie istotne zmiany w przepisach podatkowych:

• 1 stycznia 2024 r. zaczną obowiązywać przepisy o tzw. minimalnym CIT
• 1 lipca 2024 r. wejdą w życie przepisy dotyczące obowiązkowego stosowania Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF)

Minimalny CIT 2024

Na wstępie warto przypomnieć, że przepisy dotyczące minimalnego CIT zostały zaprezentowane wraz z pierwszą wersją projektu tzw. Polskiego Ładu. Zaproponowane przepisy spotkały się z dużą krytyką zarówno ze strony ekspertów podatkowych, jak i samych przedsiębiorców. W efekcie ustawodawca, w ramach kolejnych nowelizacji tzw. Polskiego Ładu zaproponował istotną modyfikację samego podatku, a także zdecydował o zawieszeniu podatku na okres dwóch lat, wprowadzając do ustawy o CIT art. 38ec, zgodnie z którym Zwalnia się podatników obowiązanych do zapłaty minimalnego podatku dochodowego z obowiązków określonych w art. 24ca za okres od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2023 r. To oznacza, że już 1 stycznia 2024 r. zaczną obowiązywać w praktyce przepisy o minimalnym CIT. Obowiązek rozliczenia i zapłaty podatku powstanie jednak po raz pierwszy przy okazji rozliczenia CIT za 2024 r. a więc z wraz z deklaracją składaną w 2025 r.

Warto jednak pochylić się nad tymi przepisami znacznie wcześniej, ponieważ podatników, którzy będą musieli wyliczyć podatek minimalny, czeka w mojej ocenie dość trudne zadanie. Skomplikowane może być już samo określenie, czy dana spółka będzie podatnikiem tego podatku. W dalszej części artykułu prezentujemy najważniejsze założenia minimalnego CIT.

Kogo dotyczy minimalny CIT?

Podatnikami tego podatku są co do zasady, spółki będące podatnikami w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy o CIT (a więc polscy rezydenci podatkowi), a także podatkowe grupy kapitałowe. Podatek ten dotyczy sytuacji, w której wskazane podmioty:

• poniosły stratę ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych albo
• gdy udział dochodów ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych (określony zgodnie z art. 7 ust. 1 albo art. 7a ustawy) w przychodach innych niż z zysków kapitałowych stanowi nie więcej niż 2% – tzw. wskaźnik rentowności.

Na potrzeby minimalnego CIT ustawodawca wprowadził rozbudowany katalog kosztów i przychodów, które nie powinny być uwzględniane przy obliczaniu ww. straty i wskaźnika rentowności. Ustawa przewiduje również szereg wyłączeń z obowiązku zapłaty minimalnego CIT, które obejmą m.in.:

1. Podatników rozpoczynający działalność — w roku rozpoczęcia działalności i w kolejnych dwóch latach podatkowych
2. Banki, SKOK-i, towarzystwa ubezpieczeniowe, itp.
3. Podatników, których wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne, jeżeli podatnicy nie posiadają udziałów w innych spółkach lub innych podmiotach
4. Małych podatników CIT (których roczne przychody brutto ze sprzedaży nie przekraczają 2 mln euro)
5. Podatników będących spółkami prowadzącymi gospodarkę komunalną
6. Postawionych w stan upadłości, likwidacji lub objętych postępowaniem restrukturyzacyjny
7. Tworzących grupę spółek, w ramach której spółka dominująca posiada bezpośrednio minimum 75% w kapitale spółki zależnej przez cały rok podatkowy, jeśli rok podatkowy tych spółek jest taki sam i spółki te łącznie osiągają udział dochodów innych niż z zysków kapitałowych w przychodach z tego źródła na poziomie przekraczającym 2 proc.
8. Podatników, którzy zawrą z Szefem KAS tzw. umowę współdziałania w ramach dobrowolnych form współpracy z organami podatkowymi.

Jak obliczyć podatek?

Minimalny CIT wynosi 10% podstawy opodatkowania, czyli w pewnym uproszczeniu sumy m.in. 1,5% przychodów podatnika innych niż z zysków kapitałowych oraz tzw. nadmiarowych kosztów finansowania dłużnego i usług niematerialnych ponoszonych na rzecz podmiotów powiązanych.

Co ciekawe, podatnik będzie mógł też wybrać prostszy — alternatywny sposób obliczenia podstawy opodatkowania — 3% wartości osiągniętych przez podatnika w roku podatkowym przychodów ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych. O wyborze alternatywnego sposobu ustalania podstawy opodatkowania podatnik informuje w zeznaniu składanym za rok podatkowy, za który dokonał takiego wyboru.

Zasady płatności minimalnego CIT

Minimalny CIT jest obliczany i wpłacany na rachunek urzędu skarbowego po zakończeniu roku podatkowego w terminie rozliczenia podatku CIT. Przy czym kwotę minimalnego podatku dochodowego podlegającą wpłacie pomniejsza się o należny za ten sam rok podatkowy podatek z dochodów innych niż zyski kapitałowe. Kwotę zapłaconego za dany rok minimalnego podatku dochodowego można również odliczyć od podatku obliczonego zgodnie z art. 19 ustawy o CIT w zeznaniu podatkowym za kolejno następujące po sobie 3 lata podatkowe, następujące bezpośrednio po roku, w którym podatnik wpłacił minimalny podatek dochodowy.

Opodatkowanie minimalnym podatkiem dochodowym znajdzie odpowiednie zastosowanie również do podatników niebędących polskimi rezydentami podatkowymi, prowadzących działalność poprzez położony w Polsce zagraniczny zakład w zakresie, w jakim osiągane przychody i ponoszone straty związane są z działalnością takiego zakładu.

Na czym polega Krajowy System e-faktur, czyli KSeF?

Nie sposób zacząć inaczej, niż od wyjaśnienia czym tak naprawdę jest Krajowy System e-Faktur. KSeF jest systemem teleinformatycznym Ministerstwa Finansów przeznaczonym m.in. do wystawiania i otrzymywania faktur ustrukturyzowanych drogą elektroniczną. Dlaczego między innymi? Dlatego, że oprócz podstawowych funkcji dotyczących faktur ustrukturyzowanych KSeF umożliwia również nadawanie i odbieranie uprawnień do tego systemu, przypisywanie odpowiednich ról określonym podmiotom, tworzenie tzw. jednostek wewnętrznych danej firmy oraz generowanie tzw. tokenów, dzięki którym nasze dotychczasowe systemy informatyczne do fakturowania będą mogły łączyć się automatycznie z KSeF. Korzystanie z KSeF może się więc odbywać na dwa sposoby. Po pierwsze – bezpośrednio za pomocą bezpłatnego narzędzia udostępnionego przez Ministerstwo Finansów. Po drugie – za pośrednictwem naszych systemów do fakturowania (po ich połączeniu z KSeF).

Zmiany w podatkach – od kiedy KSeF będzie obowiązkowy?

Korzystanie z KSeF jest obecnie dobrowolne (zarówno w celach testowych, jak i w standardowym obrocie prawnym). Sytuacja ma się jednak zmienić już 1 lipca 2024 r. Od tego dnia wszyscy polscy podatnicy VAT-czynni będą zobligowani do wystawiania faktur za pośrednictwem KSeF, również w przypadku wystawiania faktur na rzecz podatników, którzy nie mają w Polsce siedziby czy stałego miejsca prowadzenia działalności. Ustawa przewiduje określone wyłączenia z obowiązku stosowania KSeF. Przykładowo w KSeF nie można wystawiać faktur dla konsumentów, czyli osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. KSeF będzie obowiązkowym systemem również dla podatników korzystających ze zwolnienia z VAT – Ci podatnicy zaczną obowiązkowo korzystać z KSeF pół roku później, a więc od 1 stycznia 2025 r.

Czym jest faktura ustrukturyzowana?

Ustawodawca zdefiniował w przepisach podatkowych nowe pojęcie związane z fakturowaniem. Do słownika ustawy o VAT dodano pojęcie faktury ustrukturyzowanej, które oznacza fakturę wystawioną przy użyciu Krajowego Systemu e-Faktur wraz z przydzielonym numerem identyfikującym tę fakturę w tym systemie. Tym samym każda faktura wystawiona przez lub za pośrednictwem KSeF, posiadająca specjalny i unikalny numer nadany przez ten system staje się fakturą ustrukturyzowaną. Kwestia nadania (bądź nie) numeru KSeF takiej fakturze ma doniosłe znaczenie, ponieważ w pewnym uproszczeniu data nadania tego numeru będzie jednocześnie datą wystawienia jej przez sprzedawcę (datą wystawienia ma być data „przesłania” faktury do KSeF) i datą odbioru przez nabywcę takiej faktury. Tym samym od daty nadania numeru KSeF po stronie nabywcy może zależeć ustalenie choćby prawidłowego momentu odliczenia podatku z takiego dokumentu, czy wyznaczenie terminu płatności wynikających z faktury.

Czym jeszcze różni się faktura ustrukturyzowana od znanych nam wszystkim faktur papierowych czy elektronicznych? Przede wszystkim formatem pliku. W mojej ocenie śmiało można powiedzieć, że od 1 lipca 2024 r. faktura stanie się bardziej zbiorem danych niż faktycznym, „namacalnym” dokumentem. Faktura ustrukturyzowana będzie miała postać pliku XML. Dla lepszego zobrazowania sytuacji przypominam, że taki format mają obecnie również np. pliki JPK wraz z deklaracjami, wysyłane do urzędów skarbowych po upływie każdego miesiąca/kwartału (które jeszcze kilka lat temu wysyłane były w formie papierowej do urzędu).

Osoby zajmujące się plikami JPK doskonale wiedzą, że odczytanie „surowego” pliku XML stanowi spore wyzwanie i konieczne jest zwizualizowanie ich treści. Podobnie będzie właśnie z fakturami ustrukturyzowanymi. Formalnie fakturą ustrukturyzowaną będzie plik XML, niemniej podatnicy będą mogli (a niekiedy nawet musieli) posługiwać się wizualizacją takiej faktury. Co do zasady wizualizacje będą oznaczane dodatkowym kodem QR, który ma gwarantować, że faktura została wystawiona w sposób prawidłowy.

Wyzwania związane z KSeF

Wprowadzenie powszechnego KSeF wiąże się dla podatników z wieloma wyzwaniami. Przede wszystkim należy się zastanowić w jaki sposób przebudować obecne procedury i systemy tak, aby zapewnić ich zgodność z wymaganiami KSeF. Należy również przemyśleć kwestię nadawania uprawnień do korzystania z systemu. Wzór faktury ustrukturyzowanej (tzw. schema) zawiera ponad 400 pół, co oznacza, że podatnicy powinni przeanalizować, które pola w ich wypadku będą obowiązkowo wypełniane, a z których będą mogli zrezygnować. Kluczowe mogą się okazać także wewnętrzne procedury na wypadek awarii czy niedostępności KSeF (przepisy określają szczególny sposób postępowania). Bez wątpienia początek 2024 r. to ostatni moment na rozpoczęcie bez zbędnego pośpiechu prac nad wdrożeniem KSeF w każdej firmie. Oczywiście im mniejsza firma, tym mniej czasu będzie potrzebowała na wdrożenie KSeF, jednak bazując na moich dotychczasowych doświadczeniach szczerze polecam, nawet najmniejszym podatnikom, testowanie KSeF zanim stanie się obowiązkowym systemem.

Na zakończenie warto wspomnieć o sankcjach, które związane są z nieprawidłowym stosowaniem KSeF. Zgodnie z ustawą od 1 stycznia 2025 r. zaczną obowiązywać przepisy, na mocy których w określonych przypadkach podatnicy będą narażeni na dodatkowe kary finansowy. Ta kwestia bez wątpienia może stanowić dodatkową motywację do głębszego poznania zagadnień związanych z KSeF.

Piotr Adamski, starszy konsultant ds. podatków, Business Tax Professionals