Waloryzacja gwarancją zachowania ciągłości usług
04.12.23
Udostępnij
Wzrost kosztów pracy, będący skutkiem nieprzewidywalnych zdarzeń, czyli pandemii COVID-19 oraz wojny w Ukrainie, a w konsekwencji inflacja, presja płacowa oraz dwukrotny wzrost płacy minimalnej o ~ 20% w 2023 i 2024 roku postawiły wykonawców zamówień publicznych w sytuacji nadzwyczajnej. W obecnych okolicznościach waloryzacja umów jest kluczowym warunkiem, aby wykonawcy nie ponosili strat, a zamawiający mieli gwarancję ciągłości usług i dostaw.
Waloryzacja, jak wynika z definicji Prokuratorii Generalnej, to „urealnienie wynagrodzenia wykonawcy z uwagi na wzrost cen materiałów lub innych kosztów niezbędnych do realizacji umowy, który skutkuje powstaniem znacznej nierównowagi ekonomicznej stron umowy” (źródło)
Nadzwyczajne okoliczności gospodarcze
Od 2021 roku szereg następujących po sobie zdarzeń w diametralny sposób zmienił otoczenie gospodarcze i biznesowe. Łańcuchy dostaw naruszone przez lockdowny spowodowane pandemią COVID-19, reperkusje wojny w Ukrainie, a w konsekwencji najwyższa od ponad 25 lat inflacja. W lutym 2023 roku inflacja CPI na poziomie 18,4% była najwyższa od grudnia 1996 roku. Na sytuację firm wykonawczych, które podpisały długoterminowe kontrakty w ramach zamówień publicznych, szczególny wpływ mają także rekordowe podwyżki płacy minimalnej. W 2023 roku minimalne wynagrodzenie wzrosło łącznie o prawie 20% (podwyżka w styczniu i w lipcu). W 2024 wzrośnie o kolejne ~20% (po podwyżkach w styczniu i w lipcu). Zaledwie w ciągu dwóch lat płaca minimalna wzrośnie o ponad 40 proc. Wszystkie te okoliczności wydarzyły się na przestrzeni zaledwie dwóch lat i mają jeden wspólny mianownik – trudno było je przewidzieć. Czego dowodem są także prognozy ekonomiczne GUS i NBP z 2021 i 2022 roku, na podstawie których wykonawcy wyceniali usługi, a które w znacznym stopniu odbiegały od realiów.
Waloryzacja a dynamika wzrostu kosztów w branży ochrony
Z informacji opublikowanych przez Polski Związek Pracodawców Ochrona wynika, że w ostatnich dwóch latach dynamika wzrostu kosztów, które mają kluczowy wpływ na zmianę ceny usług w branży ochrony, była rekordowa. W latach 2021-2023 koszty bezpośrednie wzrosły o 29%, koszty pośrednie również o 29% (w tym koszty osobowe, utrzymania lokalizacji i energii). (źródło)
– Kluczowym pytaniem w obecnych okolicznościach jest, jak zatem wycenić usługę w kontraktach długoterminowych, kiedy skala możliwych wydarzeń jest tak niestandardowo szeroka – mówi Jakub Dzik, Dyrektor Generalny Grupy Impel. Doświadczenia z ostatnich lat pokazują, że jest to wyzwanie, któremu trudno było sprostać nawet dużym firmom, obecnym od wielu lat na rynku. Wiele przedsiębiorstw mierzy się dziś z drastycznymi spadkami rentowności, czy nawet widmem upadłości. Konsekwencje prędzej czy później dotkną również zamawiających, czyli podmioty publiczne, m.in. administrację rządową czy jednostki samorządu terytorialnego. Dlatego tak ważne jest zrozumienie obecnej sytuacji przez obie strony kontraktu. Rozmowy i negocjacje waloryzacyjne warto potraktować jako szansę na zachowanie ciągłości usług. To nie są rozmowy o podwyżkach, tylko o urealnieniu umowy do warunków z dnia jej zawarcia – podkreśla Jakub Dzik.
Waloryzacja ratunkiem przed stratami dla wykonawcy i zamawiającego
Federacja Przedsiębiorców Polskich (FPP) w opublikowanym komunikacje prasowym wskazuje, że w obecnej sytuacji gospodarczej „dla wykonawców waloryzacja to jedyny ratunek przed stratami w długoterminowych umowach na rzecz instytucji państwowych i samorządowych. Dla zamawiających waloryzacja kontraktów jest rozwiązaniem korzystniejszym niż rozpisanie nowego postępowania, nie zakłóca płynności dostaw i usług, pozwala też zamawiającym oszczędzić czas i środki, które byłyby konieczne przy rozpisaniu nowego przetargu”.

Opinia Prokuratorii Generalnej i Urzędu Zamówień Publicznych
Podobne stanowisko przedstawiła Prokuratoria Generalna w opublikowanych 2 sierpnia 2022 roku wskazówkach dotyczących waloryzacji wynagrodzenia wykonawcy. W dokumencie „Zmiana umowy z uwagi na nadzwyczajny wzrost cen” czytamy, że „Wobec ryzyka występowania zjawisk trudnych lub nawet niemożliwych do przewidzenia na etapie zawierania umowy, a mających przemożny wpływ na procesy gospodarcze (np. konflikt zbrojny, pandemia), stosowanie mechanizmów waloryzacji wynagrodzenia jest w wielu przypadkach uzasadnione, a wręcz konieczne”.
Podstawą prawną pozwalającą na zmianę wynagrodzenia w ramach zawartych umów handlowych jest art. 455 ust. 1 pkt. 4 Prawa Zamówień Publicznych oraz art. 48 ustawy z dnia 7 października 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu uproszczenia procedur administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców.
W komentarzu z dnia 24 marca 2022 r. Urzędu Zamówień Publicznych w sprawie stosowania art. 455 ustawy PZP zapisano ponadto: „W konsekwencji wprowadzenie zmian w oparciu o przesłankę nieprzewidywalności możliwe jest niezależnie od spełnienia warunku, o którym mowa w art. 455 ust. 1 pkt 1 ustawy Pzp. Innymi słowy, strony umowy w sprawie zamówienia publicznego mogą skorzystać z uprawnienia przewidzianego dyspozycją art. 455 ust. 1 pkt 4 ustawy PZP również w przypadku, w którym nie przewidziały w umowach odpowiednich postanowień w postaci klauzul waloryzacyjnych bądź adaptacyjnych. […]”.
„Celem ustawodawcy jest zapobieżenie rozwiązywaniu umów o zamówienie publiczne w sytuacjach nieprzewidzianych i nadzwyczajnych. A z taką sytuacją mamy obecnie do czynienia” – podkreśla Grzegorz Lang, ekspert Federacji Przedsiębiorców Polskich (FPP). (źródło)
Więcej o tym, jak doprowadzić do zmiany treści umowy znajdziesz na stronie Federacji Przedsiębiorców Polskich >>
Powiązane artykuły

Czyszczenia podłóg w halach sportowych – kluczowe elementy usługi
Podłoga w halach i obiektach sportowych, mimo że wygląda podobnie jak inne posadzki, cechuje się szczególnymi paramet...
21.11.23

Depozytory kluczy – dopasuj funkcjonalność na miarę potrzeb Twojej...
Depozytory kluczy stosuje się coraz częściej jako jeden z elementów systemu kontroli dostępu do budynku. Dzięki nowo...
25.08.23
